Një kryeministër i pamatur mund t’i ketë vënë në bast kartat e mbetura të vendit të tij në veriun e trazuar.
Dy vjet më parë, në shkurt të vitit 2021, Albin Kurti erdhi në pushtet për herë të dytë me premtimet që ta reduktojë “servilitetin” e qeverive të mëparshme ndaj Serbisë dhe separatistëve serbë në veri të Kosovës dhe për t’i detyruar këta të fundit të kthehen në tufë.
Sot, ajo strategji ka mbetur histori. Qeveria e Kurtit tani ka më pak kontroll mbi Kosovën veriore si asnjëherë më parë, dhe është refuzuar publikisht në një mënyrë të paprecedentë nga aleati kryesor i Kosovës, SHBA, i cili në mënyrë të turpshme ia ka ndaluar Kosovës pjesëmarrjen e mëtejshme në stërvitjen mbrojtëse të NATO-s “Defender 23”. Kaq sa i përket integrimit të Kosovës në strukturat perëndimore të sigurisë.
Mediat përkrahëse dhe politikanët e kanë kundërshtuar dhunën e protestuesve serbë në veri me vendosmërinë e qetë të qeverisë për ta zbatuar sovranitetin dhe sundimin e ligjit.
Sido që të jetë, strategjia e integrimit të veriut në pjesën tjetër të Kosovës është në një rrëmujë; Çështja tani është nëse Kosova mund të varet nga diçka më shumë se sovraniteti nominal mbi komunat e saj të rebeluara.
Është për keqardhje që Kurti nuk i ka lexuar librat e tij të historisë për konflikte të tjera të vështira, sikurse ai në Irlandën e Veriut, ku një revoltë e armatosur nga nacionalistët irlandezë shkaktoi mijëra jetë dhe një kaos absolut përpara se një qeveri e Mbretërisë së Bashkuar t’i qetësonte më në fund ujërat e stuhishme duke ofruar koncesione të mëdha.
Të njëjtat argumente morën zjarr edhe në Irlandën e Veriut ashtu sikurse në Kosovë – për sundimin e ligjit dhe sovranitetin – mirëpo qeveria e Mbretërisë së Bashkuar, në fund, i hodhi ato, dhe me mençuri i shndërroi të njëjtat në interes të gjerë të paqes dhe kthimit në normalitet.
Kurti nuk e ka ndjekur të njëjtin shteg dhe ndoshta nuk mund ta marrë, pasi e ka marrë pushtetin si një ideolog që e kishte denoncuar çdo marrëveshje të mëparshme të arritur ndërmjet Serbisë dhe Kosovës. Ashtu si shumë ish-studentë protestues, Kurti mbetet i fiksuar pas ideve abstrakte pa kontekst. Kurti duket i painteresuar për t’u përballur në mënyrë pragmatike me faktet – një prej të cilave është se serbët e veriut janë shumë të sigurt në vendosmërinë e tyre për të pasur shumë pak lidhje me Kosovën dhe e gëzojnë mbështetjen e qartë të një shteti fqinj që është më i madh dhe më i fuqishëm se Kosova.
Kosova do të kishte qenë më e mençur duke e lënë në pezull çështjen e serbëve të veriut, sado e pavolitshme të jetë kjo përsa i përket ballafaqimit me kontrabandën dhe vjedhjet. Shtetet e tjera e kanë bërë të njëjtën gjë. Irlanda e ka vajtuar humbjen e Irlandës së Veriut në vitet 1920, por vazhdoi me shumë sukses pa të, dhe humbja e Belfast-it ndaj Irlandës ishte një humbje shumë më e madhe sesa Mitrovica e Veriut për Kosovën. Humbja e rajonit Nagorny Karabakh nuk i ndikoi shumë as zhvillimit të Azerbajxhanit. Kohëve të fundit ajo mori pjesën më të madhe të saj, por vetëm sepse e kishte mundësinë ta merrte, jo sepse duhej.
Katër komunat veriore të Kosovës përbëjnë një fragment të vogël të territorit kombëtar dhe përfshijnë vetëm një qendër urbane të vogël, Mitrovicën e Veriut. Ekonomikisht dhe strategjikisht, “veriu” – një emërtim i pasaktë, pasi nuk është gjysma veriore e vendit, por një pjesë e vogël e veriut – do të thotë pak për Kosovën.
Njerëzit nuk kanë nevojë të kalojnë përmes, madje as t’i afrohen, për të arritur në tri nga katër fqinjët e Kosovës – Shqipërinë, Malin e Zi dhe Maqedoninë e Veriut. As nuk i ndanë në dysh të gjitha rrugët për në Serbi.
Qeveria do të kishte qenë më mirë ta investonte kohën e saj duke e menaxhuar më mirë 90 për qindshin e vendit që nuk është në “veri”. Në vend të kësaj, ekonomia është në stagnim, fushata e njohjes së shtetësisë së Kosovës ka ngecur plotësisht dhe emigracioni po e gërryen vendin. Ndërkohë, qeveria Kurti e humb kohën e saj duke u fiksuar pafuqishëm në mbi rreth 50,000 njerëz të cilët qartazi nuk dëshirojnë të jenë pjesë e projektit kombëtar, por që megjithatë, me ndihmën e Kurtit, e kanë shndërruar veten e tyre në çështje problematike. Ndërkohë që Shqipëria po e ripaketon veten si destinacioni i pazbuluar i ëndrrave të Evropës për pushime, Kosova po e shkëmben etiketën e saj si vendi më i ri i Evropës, me një etiketë tjetër, si vendi më i trazuar i Evropës, me përjashtim të Ukrainës.
Nuk është për t’u habitur që SHBA po heqin dorë nga rrëmuja e Kurtit në veriun e Kosovës. “Ne i dënojmë fuqishëm veprimet e Qeverisë së Kosovës që po i përshkallëzojnë tensionet në veri”, shkroi në Twitter më 26 maj Sekretari Amerikan i Shtetit Blinken – një qortim aq i plotë sa mund ta imagjinoni.
Qeveritë perëndimore kanë pak instinkt për ta ndihmuar njëra-tjetrën për t’u përballur me revoltat e brendshme. Evropa dhe SHBA-ja nuk i ofruan Britanisë shumë ndihmë për Irlandën e Veriut derisa Britania e Madhe nuk filloi të ofrojë koncesione apo kompromise të mëdha – të cilat SHBA-ja me kënaqësi më pas i ndërmjetësoi dhe pretendoi ta marrë meritën për to. Nëse Kosova mendon se dikush do ta ndihmojë për t’i nënshtruar serbët e veriut, atëherë do t’i duket sikur është duke folur me murin.
Autori Marcus Tanner është redaktor i Balkan Insight dhe autor i “Albania’s Mountain Queen, Edith Durham and the Balkans” [Tauris].
